گاوبازي، ورزش سنتي اسپانيا كه با گذشت قرن ها در اين كشور و مناطق تحت استعمار آن، همچنان جريان دارد، نبردي نابرابر ميان گاوبازان (ماتادورها) و گاوهاي نري كه فرجامي جز مرگ برای گاو نگون بخت در پايان مسابقه ندارند، مرگی خونین و زجراور. خشونت بیش از حد موجود در اين مسابقه موجب شده است تا گروه هاي هوادار محيط زيست و حيوانات، بارها در اعتراض به آن تجمع كنند اما در مقابل،‌ هيجان مسابقه، قدمت بسيار و از همه مهمتر، نقش آن در جذب گردشگر براي كشورهايي مانند اسپانيا باعث گشته كه مخالفان گاوبازي نتوانند تاكنون ره به جايي ببرند. 

به گزارش خبرنگار «تابناک»، اهميت اين مسابقه براي مردم اين مناطق تا آنجا است كه حتي برخی از نويسندگان و چهره هاي سرشناس اسپانيا و امريكاي لاتين از جمله «ماريو بارگاس يوسا» (نويسنده فقید و معروف) و «پاز وگا» (بازيگر مشهور تئاتر و سينما) در چند سال پیش در نامه‌اي خواستار ثبت مراسم «گاوبازي» به عنوان ميراث ملي کشور اسپانيا در سازمان يونسکو شده اند.

سایت خبری «تازه» در گزارشی این مسئله را طرح و به نقد کشیده است.

تاریخچه گاوبازی:

پیشینه تاریخی میدان گاو بازی نیز به سیرک رم باستان باز می گردد. با این وجود، به نظر می رسد که در دوره های خیلی قدیمی تر این سنت اوج گرفته باشد تا به آنجا که اقوام «سلتیبریک» در معابد شان ذبح گاوهای وحشی را جشن می گرفتند و این کار را به افتخار خدایانشان انجام می دادند. امروزه در استان «سریا» نزدیک نومانسیا در اسپانیا، هنوز هم بقایای معبدی که اینگونه مراسم در آن برگزار می شد، وجود دارد. اما در مجموع تحول و تكامل مسابقات گاوبازي در اسپانيا، از تاریخی ويژه برخوردار است و در کل مي توان گذار از چهار مرحله دگرگوني را براي اين هنر برشمرد: 

نخستين مرحله، دوره اي است كه به شكارچيان گاوهاي وحشي اختصاص دارد. گفته مي شود در قرن يازدهم «السيد قهرمان»، گاوهاي وحشي را شكار مي كرد و در دوئل ها و مسابقات اعراب، حضوري فعال داشت.

دومين مرحله، از اواخر قرن يازدهم آغاز شد. در اين دوره شاهد ظهور نخستين «ماتادورها» هستيم. در پاره اي از مسابقات، كشتن گاو توسط ابزاري چون تير، نيزه، چاقو و چنگك انجام مي شد. شايد اين زورآزماييها نخستين فرم شناخته شده از گاوبازي به عنوان يك نمايش عمومي باشد. 

سومين مرحله، مي تواند نتيجه قوانين سخت پادشاه «آلفونسو» عليه ماتادورها باشد. اعمال اين قيود، احتمالا منجر به پيدايش گاوبازي آقا منشانه شده است. پادشاه آلفونسو تنها به كساني اجازه نبرد مي داد كه قصدشان از رويارويي با اين حيوانات وحشي، اثبات قدر و منزلت اجتماعي شان بود. به همين دليل نجيب زادگان سوار بر اسب، گاو را مجروح مي كردند. مع الوصف، رسوم نجيب زادگان گذشته منجر به پيدايش «نيزه داران» امروزي در اسپانياي فعلي شده است؛ كساني كه در مسابقات امروز با لباس سياه و كلاهي از پوست بز، مغرورانه سوار بر اسب، در ميدان ظاهر مي شوند. اسب ها از بهترين نژاد انتخاب مي شوند و تعليم اين حيوان بيش ازده سال زمان مي برد. 

چهارمين مرحله، زماني است كه گاوبازي حرفه اي، شكل يك نمايش عمومي را به خود مي گيرد. در قرن هجدهم، خالقين اين شيوه از نبرد، عموما از طبقات پايين اجتماع بودند.

نکته تاریخی جالب در این مورد این است که مسابقه گاوبازي در ساعت پنج يا شش عصر برگزار مي شود، يعني هنگامي كه نيمي از ميدان در روشنايي و نيم ديگر در سايه قرار دارد. لباسي كه گاوباز به تن دارد «جامه روشنايي» نام دارد كه مي تواند به معناي نيك بودن گاو باز باشد و گاو غالبا به رنگ سياه است، رنگي كه به شر نسبت داده مي شود. 

اينگونه تصور مي شود كه پرورش گاو در اسپانيا، مستقل از تاثيرات ساير نقاط جهان بوده است. از قرن ها پيش در جزيره ايبريا (شامل اسپانيا، پرتغال و آندوراي كنوني) گاو مورد پرستش انسان بود. با مشاهده غار Altamira در نزديكي شهر «سان تاندر» مي توان نقوشي از اين حيوانات باشكوه كه احتمالا نياي گاوهاي وحشي امروزي هستند، ديد. مورخان نشان مي دهند كه مراسم كشتن و مرگ گاو، فرصتي براي جشن و سرور مردم بوده است.درجشن هاي عروسي، مراسم گاوبازي ترتيب داده مي شد، زيرا معتقد بودند كه گاو، به زوج جوان بركت و نعمت عطا مي كند. خدنگ هاي خاردار توسط عروس با كاغذهاي رنگي تزيين مي شد تا بعد در طول مسابقه در پشت گردن گاو فرو نشانده شوند. شايد امروزه، علت استفاده از اين خدنگ ها از همين رسم نشات گرفته باشد.

شیوه انجام مراسم:

اين مسابقه تشريفات خاص خود دارد. كل مراسم در سه مرحله انجام مي شود كه آغاز هر مرحله با طنين صداي شيپورچي كه در شيپور خود مي دمد، آغاز مي شود. ابتدا اعضاي گروه در نمايشي باشكوه وارد ميدان مي شوند و از جلوي تماشاگران رژه مي روند، رژه اي كه با همراهي گروه موسيقي شكوه خاصي نيز خواهد داشت. در ابتداي مراسم يكي از پيرترين ماتادورهاي حاضر در مراسم به همراه ماتادور جوان به وسط ميدان مي رود تا آغاز مسابقه را اعلام نمايد. 

 

 

يك روز مسابقه گاوبازي را می توان به سه بخش اصلی تقسیم نتمود که عبارتند از: اولين بخش به «پيكادور» (پيكادور شخصي است كه با استفاده از نيزه پشت گردن گاو را مجروح مي كند) اختصاص دارد. آنها چشم اسب را مي بندند تا گاو را نبيند. پهلوهاي اسب به وسيله يك پوشش زره مانند به نام «Peto» كه شبيه دامن است، محافظت مي شود. پيكادور از نيزه اي ضخيم كه سر آن تيز است، استفاده مي كند و با استفاده از اين سلاح بخش فوقاني پشت گردن گاو مجروح مي شود. هدف پيكادور تغيير شرايط فيزيكي گاو و تضعيف قواي اوست، بدون اينكه گاو كاملا مجروح شود. پس از آنكه گاو به حد لازم مجروح شد، يك گاوباز به حيوان نزديك مي شود و با انجام يك حركت خاص، توجه گاو را به سمت ديگري معطوف مي كند تا پيكادور بتواند از ميدان خارج شود. صداي شيپورها تغيير مرحله بازي را اعلام مي كند. بخش دوم با نمايش گاوبازها آغاز مي شود. خدنگ هاي خاردار، چوب هاي بلند و نازك مزين به نوارهاي كاغذ رنگي هستند كه سر تيز و خميده دارند. استفاده از خدنگ ها به منظور تضعيف عضلات گردن گاو است كه در تسهيل انجام مرحله بعدي، اهميت بسزايي دارد. آخرين بخش «Faena» نام دارد كه توسط ماتادور انجام مي شود. ماتادور كلاه به دست وارد مركز ميدان مي شود تا حركتي را كه به معناي به «سلامتي مرگ گاو» است انجام دهد. او مي تواند مرگ گاو رابه شخص عالي مقام مسابقه، يك فرد خاص و يابه تمام جمعيت پيشكش كند!

واکنش ها به این مسابقه:

اما امروزه گاوبازي شيوه ای است که در آن به اعتراف بسیاری از مردم اسپانیا سلاخي و قصابي حيوانات باشکوه جلوه داده مي شود. در اين شيوه غیر انسانی و وحشیانه، يک حيوان قرباني مي شود تا انسان ها سرگرم شوند. براساس آمار محبوبيت گاوبازي در اسپانيا در سال هاي اخير فوق العاده کاهش يافته است. در همین زمینه در نظرسنجي موسسه گالوپ در سال 1971حدود 55 درصد از مردم اسپانيا خواستار ادامه برنامه هاي گاوبازي شده بودند اما در سال 2010 اين رقم به 27درصد کاهش يافته بود. همچنین امروزه در برخي شهرهاي اسپانيا گاوبازي انجام نمي شود. بارسلون و کاتالونیا آخرين شهر از اين دسته است که از امسال اجراي مراسم گاوبازي را ممنوع کرده است، دو ميدان اصلي گاوبازي شهر بارسلون نیز به موزه و يک مجموعه فروشگاهي مدرن بدل خواهند شد.